การศึกษาเป็นหัวใจสำคัญในกระบวนการพัฒนาของอาเซียน สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้และเสริมสร้างศักยภาพการแข่งขันของอาเซียน เสริมสร้างความตระหนักเกี่ยวกับอาเซียน และสร้างความรู้สึกของการเป็นเจ้าของประชาคมอาเซียนร่วมกัน และมีความเข้าใจร่วมกันในความเจริญรุ่งเรืองทางประวตัิศาสตร์ของอาเซียน รวมถึงภาษาวัฒนธรรมและค่านิยมร่วมกนัของอาเซียน

       “กฎบัตรอาเซียน” (ASEAN Charter) คือ ธรรมนูญหรือกฎหมายสูงสุดของอาเซียน เป็นความตกลงระหว่างประเทศสมาชิกอาเซียนที่กำหนดกรอบโครงสร้างองค์กร เป้าหมาย หลักการและกลไกที่สำคัญต่างๆ ภายในอาเซียน

       กระทรวงศึกษาธิการได้มีการกำหนดนโยบายในการขับเคลื่อนการดำเนินงานด้านการศึกษาตามปฏิญญาอาเซียนด้านการศึกษาของประเทศไทย ดังนี้ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2554: 18-22)

       1.การเผยแพร่ความรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับอาเซียน เพื่อสร้างความตระหนักและเตรียมความพร้อม ของครูคณาจารย์และบุคากรทางการศึกษา นักเรียน นักศึกษา และประชาชนให้ก้าวสู่ประชาคมอาเซียนภายในปี 2558

       2. การพัฒนาศักยภาพของนักเรียน นักศึกษาและประชาชนให้มีทักษะที่เหมาะสมเพื่อเตรียมความพร้อมในการก้าวสู่ประชาคมอาเซียน เช่น ความรู้ภาษาอังกฤษ ภาษาเพื่อนบ้าน เทคโนโลยีสารสนเทศทักษะ และความชำนาญที่สอดคล้องกับการปรับตัวและเปลี่ยนแปลงทางอุตสาหกรรม รวมทั้งการเพิ่มโอกาสในการหางานทำของประชาชน

       3. การพัฒนามาตรฐานการศึกษาเพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนหมุนเวียนของนักศึกษาและครู อาจารย์ในอาเซียน รวมทั้งให้มีการยอมรับในคุณสมบัติทางวิชาการร่วมกันในอาเซียน การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษาต่างๆ และการแลกเปลี่ยนเยาวชน การพฒั นาระบบการศึกษาทางไกล ซ่ึงช่วยสนับสนุนการศึกษาตลอดชีวิต การส่งเสริมและปรับปรุงการศึกษาด้านอาชีวศึกษาและการฝึกอบรมทางอาชีพ ทั้งในขั้นต้นและขั้นต่อเนื่อง ตลอดจนส่งเสริมและเพิ่มพูน ความร่วมมือระหว่างสถาบนัการศึกษาของประเทศสมาชิกอาเซียน

       4. การเตรียมความพร้อมเพื่อเปิดเสรีทางการศึกษาในอาเซียนเพื่อรองรับการเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ประกอบด้วย การจัดทำความตกลงยอมรับด้านการศึกษา การพัฒนาความสามารถ ประสบการณ์ในสาขาวิชาชีพสำคญั ต่างๆ เพื่อรองรับการเปิดเสรีการศึกษาควบคู่กับการเปิดเสรีด้านการเคลื่อนย้ายแรงงาน

       5. การพัฒนาเยาวชนเพื่อเป็นทรัพยากรสำคัญในการก้าวสู่ประชาคมอาเซียน

       การเตรียมความพร้อมสู่ประชาคมอาเซียน เป็นเรื่องที่ผู้รับผิดชอบในการจดัการศึกษาทุกระดับควรตระหนักถึงเรื่องดังกล่าว ต้องเตรียมนักเรียน ซ่ึงเป็นผู้จะต้องเผชิญกับการดำเนินชีวิตในสังคมประชาคมอาเซียน ตั้งแต่ปี 2558 เป็นต้นไป การจดัการศึกษาต้องมุ่งเน้นคุณลักษณะของเด็กไทยที่จะก้าวสู่ประชาคมอาเซียน

       ระบบการศึกษาของประเทศสมาชิกอาเซียนทั้ง 10 ประเทศ